جعفریه (پیروان فقهی جعفر بن محمد)
| جعفریه (پیروان فقهی جعفر بن محمد) | |
|---|---|
 | |
| نام | جعفریه (پیروان فقهی جعفر بن محمد) |
| نام رایج | جعفریه |
جعفریه، از پیروان فقهی حضرت امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) (80- 148) ششمین امام شیعه امامیه هستند.
تاریخچه
دوره زندگانی امام صادق (علیه‌السّلام) مصادف با اواخر دوره بنی‌امیه و اوائل روزگار بنی‌عباس بود. بنابر‌این، به‌سبب اختلافاتی که میان امویان و عباسیان وجود داشت، شیعیان فارغ‌البال بوده و نیز به سبب طولانی بودن عمر حضرت صادق (علیه‌السّلام) نسبت به‌دیگر امامان؛ دستگاه حکومتی بنی‌امیه و بنی‌العباس فرصت مزاحمت برای آن حضرت و نیز شیعیان را نداشتند.
آن حضرت در مدت طولانی امامت خود، موفق شد تا نظم و ترتیبی به وضع «شیعه» امامیه بدهند و فقه شیعه را تدوین نمایند، از این‌جهت، امام صادق (علیه‌السّلام) را «حبر‌الامة» یعنی دانشمند امت‌اسلام و فقیه آل‌محمد (صلّی‌الله علیه وآله) خوانده‌اند. بیشتر احادیث فقهی «شیعه» از آن‌حضرت روایت شده است و به همین دلیل، فقه شیعه را «فقه جعفری» و مذهب او را «مذهب جعفری» نامیدند.
در مجلس درس آن‌حضرت که در مدینه تشکیل میشد، جمع بسیاری از بزرگان حاضر میشدند و از محضر ایشان کسب فیض می‌کردند که می‌توان به ابوحنیفه، مالک‌بن‌انس، جابر‌بن‌حیان، زرارة‌بن‌اعین و دو فرزندش، به‌عنوان مشهور‌ترین شاگردان آن حضرت اشاره کرد.
وجه تسمیه
جعفریه در واقع به‌معنای فقه جعفری است، چون بسیاری از احادیث فقهی شیعه و مستندات آن نسبت به دیگر امامان، از حضرت صادق (علیه‌السّلام) روایت شده است. از این‌رو، فقه امامیه را فقه جعفری و مذهب شیعه را مذهب جعفری نیز نامیده‌اند[۱][۲][۳][۴].
موارد اختلافی فقه جعفری با مبانی فقهی اهل‌سنت
مهم‌ترین اختلاف شیعه با اهل‌سنت درباره جانشینی رسول‌خداوند است که شیعه آن را به «نص جلیّ» و اهل‌سنت به «اختیار» امت میدانند.
اما به جز این مسأله اساسی، اختلافات شیعه و سنی در اجتهاد و ادله و اصول و فروع عبادات و معاملات و نکاح است. مبانی تشریع در مذهب شیعه «کتاب‌اللّه»، «سنت»، «اجماع» و «عقل» است. در سنت رسول خدا (صلّی‌الله علیه وآله)، شیعه احادیثی را میپذیرد که از صافی عترت یعنی اهل‌بیت رسول‌خدا (صلّی‌الله علیه وآله) گذشته باشد و آن احادیث در نزد ایشان معروف به «اخبار» است.
«اجماع» نزد شیعه، اتفاق علمای شیعه امامیه است بر قول امام معصوم. «قیاس» نزد اخباریون شیعه حرام است، ولی نزد «اصولیون» مورد قبول است. در فروع فقه، مذهب «شیعه امامیه» با مذهب شافعی اختلاف چندانی ندارد. از مسائل مورد اختلاف ایشان با سنت و جماعت، جایز دانستن «متعه» و یا زناشویی موقت و بعضی از مسائل ارث و غیره است. شیعه امامیه جعفریه درباره «عدل» معتقد است که عدل از «صفات ثبوتیه» خداوند است و تصوّر عدول از آن و گرائیدن خدا به ستم، جایز نیست. خداوند به بندگان خود تکلیف ما لا‌یطاق نمیفرماید و بیش از آنچه سزاوارند، آنان را عذاب نمی‌کند و چون «عادل» است هیچگاه فعل حسن و نیکو را ترک نکرده و کار زشت و قبیح از او سر نمیزند. با اینکه قادر به اعمال نیک و زشت هست، اما جز به‌فعل نیک نمیگراید. چون خداوند «حکیم» است، پس باید فعل او از روی حکمت و بر حسب نظام اکمل باشد[۵][۶][۷][۸].
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ دلائل الامامة، منسوب به محمد بن جریرطبری آملی، قم، نشر موسسه البعثه، سال 1413 قمری، ج۱، ص۲۴۷
- ↑ ابن عطیه، المناظرات بین فقهاء السنة و فقهاء الشیعة، بیروت، سال 1419 قمری و 1999 میلادی، ج۱، ص ۶۳
- ↑ مجلسی محمد باقر، بحارالانوار، ج۴۷، ص ۹.
- ↑ کاشف الغطاء علی، کتاب أدوار علم الفقه و أطواره، بیروت، سال 1399 قمری و 1979 میلادی، ج۱، ص۱۰۰ـ۱۰۴
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 140 با ویرایش و اصلاح عبارات
- ↑ محمصانی صبحی رجب، فلسفة التشریع فی الاسلام، ص 53- 56.
- ↑ عقاید الشیعة، ص 15- 17.
- ↑ کاشف‌الغطاء محمد حسین، اصل الشیعة و اصولها.
